Çocuklar için felsefe ya da çocuk felsefesi uygun bir adlandırma mıdır? “Çocuklar için felsefe”, daha büyüklerin çocuklar için ürettiği felsefeyi çağrıştırır. “Çocuk felsefesi”nde ise bir ifade belirsizliği vardır: çocukların ilgileneceği felsefesi mi, çocukların yaptığı felsefe mi, çocuklar için yapılmış felsefe mi, çocukluk üzerine yapılmış felsefe mi? En uygun ifade “çocuklarla felsefe” olabilir.

Çocuklar için felsefe, felsefi bilgileri öğrenmek gibi bir şey değil, metin okuma gibi bir şey de değil; ama bütün bunlara karşın yine de düşünme biçimlerini öğrenmek gibi bir şey, daha iyi bir ifade ile “düşünme eğitimi” gibi bir şeydir. Çocuklar için felsefe, düşünme üzerine vurgu yapar, düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlar; bu çabada felsefe bilgisi ve kültürünün verilmesi ikincildir. Çocuklar için felsefenin öncelikli amacı eleştirel, yaratıcı, düzenli düşünme becerileridir. Karar verme, yargıda bulunma yetilerini geliştirmek, bu şekilde onlardaki felsefi duyguları işlemek de çocuklarla felsefenin öncelikli işlevleri arasında yer alır.

Sonuç olarak şöyle bir öneride bulunulabiliriz: Çocuklar için felsefe, bir ders olarak düşünüldüğünde, “düşünme eğitimi” olarak algılanabilir; bu şekilde felsefi olma çabasının ağırlığından da kurtulmuş olur. Bu ders, ilkokul dördüncü sınıftan itibaren müfredata konulmalı, usta öğretmenler tarafından ve onların kılavuzluğunda verilmelidir. Böyle bir dersin, diğer dersleri de, giderek bütün eğitim faaliyetlerini de bilinçli, etkili ve nitelikli bir hâle getireceği; eğitim ve bilgi konusunda bir farkındalık oluşturacağı, tüm eğitim faaliyetlerine etkili bir nitelik unsuru olarak katılacağı düşünülebilir. Amaç çocukları filozof yapmak değildir. Onların felsefi duyarlılıklarını, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmek, kendilerinde hayata ve varoluşa ilişkin bir farkındalık oluşturabilmektir. Amaç hayata dokunabilmek, varlığı ve varlık içinde benliği hissedebilmektir. Epiktetos’un, “Felsefe yapıyorum deme, kendimi kurtarıyorum de!” sözü de bunu hatırlatmak içindir.

Çocuk Gelişimci

Şeymanur ÖZTÜRK