Akıl Oyunlarımı Kendim Yapabilirim!

Zekâ becerilerini harekete geçirecek her türlü etkinliği zeka oyunu olarak algılayabiliriz. Zeka Oyunları; bilgi gerektirmeyen, akıl yürütme, hızlı düşünme, yaratıcılık, ipuçlarından yararlanabilme gibi becerileri kullanarak çözülebilen sorulara verilen genel bir isimdir. Zeka Oyunları” geleceğin eğitim metodu olarak görülmektedir. Araştırmalar sınırsız bir öğrenme kapasitesine sahip olduğunu gösteriyor. Zihinsel yetenekleri geliştirmenin etkili yollarından bir tanesi ise oyunla öğrenimdir.  Zekâ oyunları 21. yüzyıl eğitim sistemlerinin hedefi olan becerileri kazandırmanın etkili ve eğlenceli en yaygın yollarındandır. Bu becerilerden bazıları; akıl yürütme, problem çözme, yaratıcı düşünme, strateji oluşturma, karar verme, dili etkili kullanma ve iletişim, girişimcilik olarak sıralayabiliriz.  

Evimizdeki malzemelerle akıl oyunlarını kolaylıkla oynayabiliriz.

1) Mangala

4000 yıllık maziye sahip bir zekâ ve strateji oyunudur ve “Mangala” kelimesi “aktarma, taşıma” manasındadır. 2 kişi ile oynanan bu oyunda her oyuncu başlangıç aşamasında 24 taşa sahip olur. Dışardan toplayabiliriz yada kağıtları yuvarlayarak taş şeklinde yapabiliriz. Mangala oyununda bulunan tahtada toplamda 12 adet oyuk vardır. Bu oyuklar ev ya da çukur adıyla da adlandırılır.  Evimizde çay tabağını oyuk olarak kullanabiliriz.

Her oyuncunun kendi tarafında yer alan kısımda 6 adet oyuk bulunur. Oyuncular ise sadece kendi taraflarında bulunan oyuklarından taş çıkartabilirler. Oyuncu kendi tarafındaki oyuktan taş çıkartırken sadece de rakibin oyuklarına taş bırakılabilir. Diğer bir deyişle, oyuncu kendi tarafında olan 6 oyuktan birinden tüm taşları alır ve elindeki taşlar bitene kadar oyuklara dağıtmaya başlar. 6 oyuğun yan kısmında da birer büyük oyuk yer alır. Bu büyük oyuklar oyuncular için hazinedir. Amaç, her oyuncu taşlarını bu hazine denen kısımlara toplayacaktır. Oyuncunun sağ tarafında yer alan oyuk o oyuncunun hazinesidir. Oyuna genellikle kura ile başlanır.

Mangala Kuralları

– Her oluğa 4 taş bırakılarak oyun başlar. İlk sıraya sahip olan oyuncu bir oyuk seçmelidir. Ardından da 4 taşı alarak sol tarafa doğru oyuklara teker teker elindeki taşları bırakır. Burada önemli olan kural; oyuncunun aldığı oyuğa da 4 taştan bir taşı bırakmasıdır.

 – Oyuncunun eğer bıraktığı son taş kendi hazinesine isabet ederse, hamle sırası yine aynı oyuncuya geçer.

 – Son taş rakip oyuncunun oyuklarına atıldığında o oyuğu çift yaparsa 2, 4, 6 ve 8 taş gibi oyuncu rakibinin oyuğunda bulunan tüm taşı kendi hazinesine atar.

 – Eğer oyuncunun kendi bölgesindeki bir boş oyuğa son taşını rakibin kuyusunda bulunan taşları kendi hazinesine atar.

Bu kurallar çerçevesinde mangala oyunu oynanır.

2) Kelime Oyunları

Sınırsız bir kaynağa sahip olduğumuz bir alanda tek ihtiyacımız olan kağıt ve kalemdir. İlk örnek olarak harf değişmeden başlayabiliriz. Beş kelimeli bir isim yazarak bir ismini değiştirerek oyun devam eder. İsterseniz İngilizce olarak da oynayabilirsiniz.

Örneğin; ÖRNEK kelimesinin harflerini değiştirmeye başlayalım.

              ÖRDEK- ERDEK- ERKEK

İkinci örnek olarak ise bu kelime bulma oyunu oynayabilirsiniz. Kağıda yazacağız 8 tane harften kelimeler üretmeye başlayabilirsiniz.

Örneğin; P T S O E Y L E harflerinden

 YELE, SELE,  ….

3) S-O-S Oyunu

İhtiyacınız olan olabildiğinde büyük bir kare çizerek S ve O harflerini yerleştirmek. SOS’ kelimesini satırda veya sütunda yakalayan puanları toplamaya başlar.

4) İSİM –ŞEHİR-HAYVAN

Eskimeyen bir oyun ise isim, şehir oyunudur. Satırları istediğiniz kadar uzatabilirsiniz. İsim, şehir, hayvan, bitki, eşya, sanatçı ve daha fazlası için oynamaya başlayabilirsiniz. İlk yapmanız gereken alfabeden bir  seçmektir. Her birim 10 puan. aynı kelimeyi yazarsanız puanınız 5’e düşecektir. 

Örneğin K harfi.

Kemal, Kars, Koala, Kardelen, Kutu, Kibariye….

5) SUDOKU

Her bulmacanın olmazsa olması sudoku oyununu da evde kağıtta yaparak zaman geçirebilirsiniz. Hem de bu oyun tek başına oynanabiliyor.

İnternetten bir kaç sudokunu örneğini kağıda çizerek başlayabilirsiniz. İstersen kendi sudokunuzu da yapabilirsin. Bu oyunda amaç her sütün  ve satırda 1’den 9’a kadar olan sayılardan her sayıdan bir tane olmasıdır. Aşağıda örnekleri bulabilirsiniz. 

 Keyifli Oynamalar!

Şefika ÖZTÜRK-Bilim İnsanı