ÇOCUK HAKLARI

Çocukluk, 0-18 yaş arası dönemi kapsayan insan yaşamının en önemli dönemlerinden biridir. Çocuğun bu dönemi sağlıklı atlatabilmesi onun yetişkinliğe ve topluma olumlu bir yatırım olması açısından önemlidir.

Çocukların daha iyi koşullarda yaşamalarını sağlamak amacıyla, çocuğun yaşam kalitesini ve memnuniyetini ön plana alan ve belirlemeye çalışan, saygı gördükleri koruyucu bir ortamda büyümelerini amaçlayan çocuk hakları sözleşmesini her ailenin ve her çocuğun çok iyi bilmesi gerekmektedir. Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan sahip olduğu; eğitim, sağlık, yaşama, barınma; fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta kullanılan evrensel kavramdır.

Bu haklar dört temel inanç üzerine kurulmuştur:

1. Çocuklar ayrımcılığa maruz kalmamalıdır.
2. Çocukları etkileyen her kararda çocukların çıkarları en önemli düşünce olmalıdır.
3. Çocukların sağ kalma ve sağlıklı şekilde gelişme hakkı vardır.
4. Çocukların kendilerini etkileyen konularda düşüncelerinin dikkate alınması hakkı vardır.

Buna bağlı olarak, her çocuğun yaşam hakkı, eğitim hakkı, nüfus kütüğüne kaydolma, isim, vatandaşlık ve mümkün olduğu ölçüde anne-babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkı vardır. Bu konuda ailelerin dikkat etmesi gereken en önemli nokta çocuklara bu hakları öğretmekle birlikte hak ve sorumluluğun önemini de anlatmaktır. Çocukların haklarının bilincinde olması ve bunları içselleştirebilmesi önemli bir noktadır. Çünkü haklarının bilincinde olan çocukların, başkalarının da haklarına saygılı olmayı öğrenmeleri ve toplumda uyumlu birer kişi olabilmeleri mümkündür. Çocuklar, her daim geleceğimiz olduğundan, bu bilinçle hareket edilmesi ve çocuk hakları konusunda herkesin bilgilendirilmesi gereklidir.

Çocuk Hakları Günü, her yıl 20 Kasım tarihinde kutlanmaktadır. Çocuk hakları, tüm dünyada çocukların sahip olduğu hakları tanımlayan ve çocukların sahip olduğu hakların korunması olarak tanımlanabilir.

Çocuk Hakları Sözleşmesi Türkiye tarafından imzalanmış ve onaylanmıştır. Şu anda Amerika Birleşik Devletleri ve Somali dışındaki bütün dünya ülkeleri tarafından onaylanmıştır. Daha sonra Birleşmiş Milletler bu sözleşmeye ek olarak çocuk ticareti ve asker çocuk konularıyla ilgili isteğe bağlı iki protokol yayınlamıştır. Bu iki protokol şu anda isteyen üye ülkeler tarafından onaylanmaktadır. Henüz bütün ülkeler tarafından onaylanmamıştır.

Çocuk Hakları Sözleşmesinin en iyi şekilde uygulanabilmesi için Birleşmiş Milletler tarafından bu üye ülkelerdeki çocuk hakları ile ilgili gelişmeleri takip etmek için Çocuk Hakları Komitesi kurulmuştur.

Son olarak çocuk hakları sözleşmesi 54 maddeden oluşur. Sözleşmede yer alan maddeler kapsamında çocuk haklarından kısaca bahsedelim.

• Yaşama ve gelişme hakkı,
• Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma hakkı,
• Sağlık hizmetlerinden faydalanabilme hakkı,
• Eğitim hakkı,
• İnsani şartlarda yaşam hakkı,
• İstismar ve ihmalden korunma hakkı,
• Ekonomik sömürüden korunma hakkı (çocuk işçiler),
• Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı,
• Düşünce özgürlüğü hakkı,
• İfade özgürlüğü hakkı,
• Engelli çocukların hakkı,
• Dinlenme, eğlence ve kültürel faaliyetler için zamana sahip olma hakkı.

Çocuk Gelişimci

Şeymanur ÖZTÜRK