ÇOCUKLARA NASIL REHBERLİK EDERİZ?
Bilimsel Çocuğun kuruluş hikayesi gibi bir bilim insanı olarak ne yapabilirim, deprem anında ne yapabiliriz diye yola çıktık ve hem koç olarak hem bir bilim insanı olarak hem iş güvenliği uzmanı olarak ne biliyorsak sizinle paylaşmak için buradayım.
Gözlem yapmak. Nasıl gözlem yaparız? Karşı tarafı gözlemlemekten bahsedeceğim. Yani herhangi bir sürede ve şu an bir deprem sürecini yaşıyoruz. Bu süreci nasıl en az hasarlı atlatabiliriz, çocuklarımızın nasıl ve hatta kendimizi nasıl daha iyi hissederiz bunun üzerine konuşacağız.
İnsanlarla konuşurken kullandığım bir kural bu kuralı sizlerle paylaşacağım. Birçok duygu var etrafta hangisine odaklanmamız gerekiyor? Hangi duygu bizim için iyi veya kötü bunları nasıl ayırt edeceğiz? Yine öğretmenler için çocuklara nasıl sınır koyacağız? Her şeyi anlatmak isteyecekler ama onları nasıl yönlendirebiliriz?
Önce bir kendimizi gözlemleyelim. Sen nasılsın?
Çocuğun kaygısını minimal edecek şey sizin kendinizi daha iyi hissetmeniz. Bu yüzden sana soruyorum şimdi sen nasılsın diye ve bu duygumuzu normal olduğunu hepimizin aynı psikolojide aynı durumda olduğunu bildikten sonra. Hani trafik olayında da yardım etmek istiyoruz ama önce kendimizi güvene almak zorundayız.
Uçakta ne yapıyoruz maskeyi kendimize takıyoruz önce ben iyi olacağım. Ben iyi olduktan sonra zaten yardım etmek için hazırım bu yüzden önce ben.
Şimdi ben depremi biliyorum da şiddetine kadar, çocuk biliyor mu? Çocuk ne biliyor?
Ne oluyor? Çocukların depremle ilgili neler söylediklerine inanamazsınız.
İkinci soru, hangi duygulardasın? Ne hissediyorsun? ve üçüncü en önemli adım duygularımız çok normal yani çocuk şunu duymak istiyor. O duygu bende de var senin duygunu anlıyorum ben de senin gibi hissediyorum. Çok güzel kesinlikle mantıklı değil haklısın değil.
Anlıyorum ben de aynı duygu hissediyorum. Mantıklı dediğimiz zaman kendini haklı görüp belki orada farklı duygulara girecek çocuk hiç mantık yok anlıyorum bu bence benim hayatımda yine en çok faydalandığım kelimelerden bir tanesi anlıyorum.
Çocuk duygularını anlatırken kullanmayacağımız bazı yasak kelimeler var bence tüm hayattan çıkarılsak. Keşke dediğim yasak kelimeler hayatımdan çıkarmak istediğim sadece formüllerime sormak istiyorum bu soruyu. Tedirgin hissediyorum niye tedirgin hissediyorsun ki bir şey yok sakın neden ve niye sorusu hangi tonlamayla olursa olsa bile suçlama ifadesidir. Çocuk hemen açıklamaya geçiyor kendini. Hangi konuda olursa olsun.
Neden suyu içtin? Neden yemek yemedin? Niye beni dinlemiyorsun? Hayatından gerçekten kelime çıkarmak istesem bunları çıkarım. Bir koç olarak sesleniyorum onun yerine nasıl koyuyoruz o kadar.
Nasıl olduğunu biraz daha ifade eder misin? Korkuyor. Bunun yerine Tedirgin hissediyorum biraz daha ifade eder misin?
Bunlar bize çocuklarımıza doğru iletişimi kurduracak kelimeler o yüzden bunun altını böyle herhalde en kalın punto ile çizmek istediğim şeylerden biri. Aslında nasıl gözlem yapmanın ne kadar önemli olduğuyla ilgili ve oradaki çocuğa farkında olmadan yüklediğimiz anlamlarla ilgili daha Doğan Cüceloğlu’nun kitaplarında özellikle vardır.
Bizim kendi duygularımızı fark etmemiz burada çok önemli. Çocuğumuza duygu atmamamız yine ikinci çok değerli konu ne yapıp ne edip bizim orada bir sakin kalıp ondan sonra çocuğumuzun rahatlatmamız çok daha kıymetli.
Gelelim en sevdiğim kurala 3T kuralı.
Her konuda ne olursa olsun Biri bize bir şey anlattığında ona tavsiye verme ihtiyacı hissediyorum.
1.T kimsenin bizden tavsiye istediği yok aslında Çocuklar da bizden tavsiye istemiyorlar tam anlamıyla rahatlamak istiyorlar ya da 2.T teşekkür etmek çocuk bize bir şey anlattığında Ona teşekkür etmeyeceğiz Teşekkür ederim bana anlattığın için tam tersi en yapılması gereken şey şu. En önemli ve 3.T takdir etmek. Bu kadar açıkça ifade edebildiğin için seni Takdir ederim sohbetlerimizde de iletişimlerimizde de nerede olursa benim hayatıma ilham olan 3T her iletişimde çocuklarla konuştuğumuzda birkaç olarak ve onların kendilerini keşfetmeleri için her zaman destek aldığım kural. Teşekkür etmiyorum, iyi ki bana anlattın çocuğa bir katkı sağlamıyor tavsiye vermek çocuğu yetersiz hissettirebiliyor.
Kötü duyguları attıktan sonra işimiz daha da kolay. Önemli olumlu duygulara yönelmek artık daha da kolay oluyor bizim için ve bu abartma buraya abartacağız artık değil mi Evet ne güzel kurtardılar burada kahramanlık hikayeleri anlattı ki zaten onları da biliyorlar.
Aslında eğitim dünyayı değiştirmiyor insanları değiştirir insanlar da dünyayı değiştirir.
Şefika Öztürk
Bilim İnsanı, Bilimsel Çocuk Kurucusu