Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gelişimsel davranışsal bir bozukluktur. Bu bozukluğun temel öğeleri; dikkatin kolay dağılması, dikkati sürdürmede bozukluk, dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüselliktir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocuklar çok hareketli, yaramaz, ebeveynin isteklerini yerine getirmeyen, söz dinlemez çocuklardır. Öte yandan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların karşılaştıkları zor durumlarda çabuk pes etme, anlık isteklere karşı koyamama, kural ve yönergelere uymada zorluk çekme temel özelliklerindendir. DEHB’li çocukların aileleri genellikle çocukları okula başladıklarında hekime başvururlar. Okul öncesi yaşlardaki çocuklarda davranışı kontrol altında tutmak ve erken yaşta ilaç kullanımından kaçınmak amacıyla uygulamalı davranış analizine (UDA) dayalı programlar tercih edilir. UDA’ ya dayalı programlarda amaç, istendik davranışları ödüllendirerek bu davranışların artırılması ve toplumsal uyumun güçlendirilmesidir.
Dikkat eksikliği olan kişi:
- Detaylara dikkat etmez, sürekli hata yapar,
- Dikkatini korumada sıkıntı yaşar,
- Dinlemez görünür,
- Verilen komutları izlemede güçlük çeker,
- Organizasyon sorunu yaşar,
- Yoğun düşünme gerektiren işlerden kaçınır ya da bu işleri yapmaktan hoşlanmaz,
- Eşyalarını kaybeder,
- Dikkati kolayca dağılır,
- Günlük işlerini unutur.
Hiparaktivite-dürtüsellik sorunu yaşayan kişilerin davranış biçimleri nasıldır?
- Durduğu yerde duramaz; elleri, ayakları kıpır kıpırdır,
- Uzun süre aynı yerde oturmada sıkıntı yaşar,
- Çocukken koşar ya da tırmanır, yetişkinken yerinde duramaz,
- Sessizce bir şeyle meşgul olmada sıkıntı yaşar,
- Motor takılmış gibi veya düz duvara tırmanırcasına hareketlidir,
- Çok konuşur,
- Karşıdaki kişi sorusunu bitirmeden cevabı yapıştırır,
- Bekleme gerektiren ya da sırayla yapılan işlerde sıkıntı yaşar,
- Başkalarının sözünü keser.
Çocuk Gelişimci
Şeymanur ÖZTÜRK