ÖĞRENCİLERİN MOTİVASYONUNU ETKİLEYEN ETKENLER VE ARTTIRMA YÖNTEMLERİ
Kişiyi başarıya ulaştıracak yolda engellere takılmadan ilerlemesini ve pes etmemesini sağlayan enerji durumuna motivasyon denir. İçsel ve dışsal olarak iki türe ayrılır.
İçsel Motivasyon: Bireyin içinden kaynaklanan, herhangi bir ödül, zorlama olmaksızın yapılan davranışı ifade eder. Örneğin, koşmak için içsel olarak motive olan insanların koşma sebebi koşma hissini sevmeleridir ve bu onların kimliğinin önemli bir parçasıdır.
Dışsal Motivasyon: Bireyin içinden kaynaklanan motivasyonun aksine, para, ün veya övgü gibi dış ödüller tarafından yönlendirilen davranışı ifade eder.
Görevi tamamlamak için vaat edilen veya görevin tamamlanmasının bir sonucu olarak alınan her şey dışsal motive edici faktörlerdir.
Motivasyonun temel amacı, baskı ve zorlama olmadan bireylerin istekli, verimli ve etkin çalışmalarını sağlamaktır. İnsanlar temel beklentileri karşılandığı sürece daha verimli çalışacak, motivasyonları da yüksek olacaktır. Motivasyon ile performans arasında doğru orantı vardır. Öğrencinin motivasyonu ne kadar yüksekse, performans da o derece yüksek olacaktır. Sınıf ortamında etkili ve verimli öğrenme-öğretme sürecinin gerçekleştirilebilmesi için öğretmenin planlı ve programlı olması, öğretim ortamında ilgili yöntem, teknik, araç-gereç ve materyalleri etkili şekilde kullanması, bilgi donanımının iyi olması, iyi bir rehber olmasının yanı sıra öncelikle öğrencilerin ilgili konuya motivasyonunu sağlamak ve bunu ders boyunca sürdürebilmek önem taşır.
Motivasyonu Etkileyen Etkenler
1-Kişilik: Birçok durumda olduğu gibi motivasyonda da öğrencinin kişiliği önemli bir etkendir. Bazı öğrenciler, içsel motivasyona (öğrenme isteği, ilgi, merak) sahipken bazı öğrenciler ise dışsal motivasyona (not, ödül vb.) sahiptir. İçsel motivasyona sahip öğrencilerin motivasyonu diğer öğrencilere göre daha yüksektir ve çok fazla motivasyon sorunu yaşamazlar. Dışsal motivasyona sahip öğrenciler ise sürekli olarak dışardan motive edilme ihtiyacı hissederler ve motivasyonlarında iniş çıkışlar yaşanır.
2-Aile: Anne ve babanın tutumları da öğrencinin motivasyonunu etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Ebeveynlerin doğru tutumu, motivasyonu artırmakta iken yanlış tutumları da motivasyonu düşürmektedir. Ebeveynlerin olumsuz tutumları;
Kıyaslama: Ebeveynlerin, çocuklarının başarısını, notlarını ve çalışma alışkanlıklarını başkalarıyla kıyaslaması öğrencilerin motivasyonunu düşüren etkenlerdendir.
Mükemmeliyetçilik: Ebeveynlerin çocuklarından beklentilerinin çok yüksek olması, en yüksek not ve başarıyı beklemeleri çocukta baskıya neden olur ve motivasyonu düşürür.
Eleştiri ve Yargılama: Ebeveynlerin çocuklarını ders başarısı ve çalışmaları ile ilgili sürekli olarak eleştirerek yargılaması öğrencinin motivasyonunu düşüren diğer bir etkendir.
Sonuca Odaklanma: Ebeveynlerin çocuklarının çalışmalarını, emeklerini ve çabasını görmezden gelerek sadece sonuca, nota odaklanması da öğrencinin motivasyonunu olumsuz etkilemektedir.
Uygun Ortamın Sağlanmaması: Öğrencilerin çalışma ve öğrenmeye odaklanabilmesi için gerekli materyallere sahip olmaları ve onlar için uygun ortamın sağlanması önemlidir. Uygun olmayan çalışma ortamı motivasyonu olumsuz etkilemektedir.
İlgisizlik: Ebeveynlerin; çocuklarının okulu, ihtiyaçları, sınavları ve başarısına karşı ilgisiz olması durumunda da motivasyon sorunu yaşanacaktır.
3-Okul ve Öğretmenler: Okul idaresinin ve öğretmenlerin tutumları öğrencilerin motivasyonu üzerine önemli bir etkiye sahiptir. Öğretmenlerin, öğrenciler arasında adaletli olmaması, aşırı otoriter tutumu, ilgisiz oluşu, beklentilerinin çok yüksek veya çok düşük olması gibi olumsuz tutumlar öğrencilerde motivasyon sorunlarına neden olmaktadır.
4-Arkadaş İlişkileri: Özellikle ergenlik dönemindeki çocuklar, arkadaşları ile birlikte uzun süre geçirirler. Bu dönemde birbirlerinden çok fazla etkilenirler. Arkadaşlarının motivasyonunun düşük olmasından, derslere karşı ilgisiz tutumundan olumsuz etkileneceklerdir.
5-Çevre: Öğrencilerin çevrelerinde kendilerine örnek alacakları, uygun bireylerin olmaması da önemli bir motivasyon sorunudur. Ayrıca sosyal medya ve TV de karşılaştıkları yanlış rol modellerde öğrencilerin motivasyonunu düşürmektedir.
6-Teknolojinin Yanlış Kullanımı: Teknolojiyi yanlış ve uzun süre kullanan öğrencilerin derslerle ilgili motivasyonları önemli derecede düşmektedir. Teknoloji kullanımı artıkça öğrencinin derslere ayırdığı süre azalmaktadır.
Motivasyon Nasıl Artırılır?
Bir hedef belirleyin: Gelecek hafta, gelecek ay ve gelecek yıl neyi başarmak istediğinizi düşünün. Bir amacınız olursa o amaca ulaşmak için çabalar ve daha motive olabilirsiniz.
İçsel motivasyonu kullanın: Kendinizi motive etmek için, içsel olarak motive edici hedeflerin peşinden gidin. Örneğin, sevdiğiniz bir işi yapın ya da hoşlandığınız bir egzersizi yapın.
Sosyal destekten yararlanın: Sosyal destek motivasyonu artırabilir.
Pozitif insanlarla vakit geçirin. Bu kişiler sizin de pozitif olmanıza ve motivasyonunuzu artırmaya yardımcı olabilir.
Ödüller belirleyin: Teşvikler mini hedefler gibidir ve motivasyonu artırır. Ancak bazen teşvikler asıl amaca engel olabilir. Yani, sadece çikolata yemek için çalışmış olabilirsiniz. Ayrıca belirsiz teşvikler, belirli olanlardan daha motive edici olabilir.
Hedeflerinizi ve ilerlemenizi düzenli olarak gözden geçirin: İlerlemeyi görmek başlı başına büyük bir motivasyon kaynağıdır ve özgüveni de geliştirir.
Zihinsel sağlığınızı iyileştirmek için egzersizi günlük hedeflerden biri olarak kullanın. Egzersiz yapmak ayrıca daha iyi hissetmenizi sağlayıp motivasyonunuzu artırabilir.
Özge DEMİREL
Türkçe Öğretmeni-Anlayarak Hızlı Okuma Eğitmeni