SINAV KAYGISI NEDİR? SINAV KAYGISIYLA BAŞ ETMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Sınav kaygısı öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili biçimde kullanılmasını engelleyen ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Bazı öğrenciler yaklaşan sınavdaki başarı düzeyini genelleyerek, bunu kişiliğinin başarı ya da başarısızlığı olarak değerlendirebilir. Bu durum değerlendirilme korkusuna ve sınavın sürecinden çok sınavın sonucuna odaklanmaya neden olur. Sınav kaygısı pek çok öğrenci tarafından yaşanır. Sınav öncesinde, sırasında ve sonrasında gerginlik ve heyecan hissedilebilir. Bu, beklenilen bir duygudur. Sınav kaygısı, sınava hazırlanmak ve sınav sırasında başarıya ulaşmak için istekli olmayı sağlar. Ancak sınav kaygısı normal kaygıdan farklı ve daha şiddetlidir! Potansiyel olarak daha ezicidir! Daha rahatsız edici ve huzursuzluk vericidir! Yardımcı ya da motivasyon sağlayıcı değildir. Sınav kaygısının olması, sınav öncesini, sınav anını ve sınav sonrasını kapsar. Örneğin: Ders çalışmayı, dikkati verimli kullanılmayı engeller. Sınav anında bilgiyi kullanmayı, karar verme sürecini etkiler. Bilgi düzeyine ve kendine olan güveni azaltır. Sınav kaygısı farklı öğrencileri farklı yönlerde etkiler.
Sınav Kaygısı Verimli Ders Çalışmayı Nasıl Engeller?
Ders çalışırken; başarısızlık ve sınav sonuçları hakkında saplantılı düşünceler,
Ders materyalini dikkatli okuma ve anlamada yetersizlikler,
Çalışma zamanını dağınık ve kötü kullanma,
Verimsiz çalışma alışkanlıkları,
Ödevlerden, sunum ya da sınavlardan kaçınmaya çalışma,
Düşünceyi organize edememe ya da odaklanamama.
Sınav Kaygısıyla Baş Etmek İçin Neler Yapılabilir?
- Etkili Çalışma:
Kişinin kendine ve günlük yaşantısına uygun bir plan yapması çalışmadaki verimini olumlu yönde etkiler. Sınavda sorumlu olunan konuların ne olduğunu öğrenmek ve zamanı ona uygun ayarlamak gerekir. Düzenli planlanmış çalışma için eğitimciler 50 şer dakikalık seanslar, 5-10 dakikalık aralar öneriyorlar. Çalışmanız ve anlama düzeyinizi en iyi değerlendirecek kişi kendinizsiniz eğer siz memnunsanız ve kendinize ‘ben verimli ve iyi çalıştım’ diyebiliyorsanız o sınav için hazırsınız demektir. - Düzenli egzersiz yap:
Hep ders çalış, ders çalış olmaz. Mutlaka yaşamınızda spor yer alsın. Haftada 2 gün, 30 dakika tempolu yürüyüş, en harika spor egzersizidir. Hatta evdekilerle birlikte kaliteli aile zamanı faaliyetine dönüşebilir. - Sağlıklı beslenin:
Beyninizin çalışması için yakıta ihtiyacı vardır. Kan şekerinizin yükselmesine ve ardından düşmesine neden olabilecek gazoz gibi şekerli içeceklerden veya kaygıyı artırabilecek enerji içecekleri veya kahve gibi kafeinli içeceklerden uzak durmanızı öneririz. - Gevşeme tekniklerini öğrenin:
Derin nefes almak, kaslarınızı birer birer gevşetmek veya gözlerinizi kapatıp olumlu bir sonuç hayal etmek gibi sakin ve kendinden emin kalmanıza yardımcı olmak için testten hemen önce ve test sırasında yapabileceğiniz birçok şey vardır. Kaygı durumunda ortaya çıkan bedensel belirtileri azaltmada gevşeme yönteminin etkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu nedenle kaygının yol açtığı rahatsız edici bedensel uyarımlarla baş etmede önemli bir yeri vardır. Gevşemeyi; en kolay yoldan sağlıklı bir nefes alma şekli olan diyafram nefesini alarak uygulayabilirsiniz. Bu nefesi daha iyi hissedebilmek için gözlerinizi kapatın, sağ elinizi karnınızın üzerine, sol elinizi göğsünüzün üzerine koyun, eğer diyaframı harekete geçirecek şekilde nefes alıyorsanız sağ elinizin hareket etmesi gerekir. Diyaframdan nefes alma bir alışkanlık haline geldiğinde gözünüzü kapatmanız, elinizi karın ve göğüs üzerine koymanız gerekmez ve egzersizi her yerde uygulayabilirsiniz. (Sınav için beklerken, arabada vb.) Daha önce yaşadığınız sınavlarda bedeninizin hangi bölgesinde kasılma olduğuna dikkat edin ve gevşemeyi bu amaçla kullanın. Solunumun düzenlendiği ve gevşemenin sağlandığı durumda bedeninizdeki fizyolojik tepkiler olumlu yönde değişir, dikkati çeldiren belirtiler ortadan kalkar ve sınavda istediğiniz performansı gösterebilirsiniz. - Sınav Stratejisi Belirleme:
Sınav süresini kendiniz için en verimli hale getirebilmek iyi bir stratejiyle mümkündür. Kişiden kişiye verimli sınav için saptanacak stratejiler farklıdır. Çünkü, kişilerin bilgi birikimleri, bilgiyi hatırlama, okuma ve yazma hızları değişir. Deneme sınavlarına girerek ve sınav sonunda davranışlarınızı değerlendirerek başarınızı yükseltecek en iyi stratejiyi geliştirebilirsiniz. Ders çalışırken sınavdan önce, sınav sırasında ve sonrasında, kendinize dair olumsuz ve kötüleyici düşüncelerinizi her fark ettiğinizde olumsuz düşüncelerinizin yerine gerçekçi olumlu düşünceler koyun! Bazı soruları kendinize sormanız fayda sağlayacaktır.
Hangi alanlarda eksikleriniz var?
Size verilen sınav süresini ne kadar verimli kullanabiliyorsunuz? (Örneğin; verilen süreden önce mi sonra mı bitiriyorsunuz, çok fazla zaman ayırdığınız sorular oluyor mu, sınav sırasında zamanın nasıl aktığının ne kadar farkındasınız?)
Hangi alandaki soruları daha kolay ve kısa sürede yapıyorsunuz?
Hangi alandaki soruları yaparak sınava başlarsanız daha verimli olacağını düşünüyorsunuz?
Herhangi bir alandaki soruları nasıl bir sıralamayla yaparsanız veriminiz artar?
Sınav sırasında alanlar arasında nasıl bir sıralama yaparsanız veriminiz artar?Bulunduğunuz ortamdaki dikkat dağıtıcı faktörleri (örn; şeker kağıdının sesi, dışarıda konuşanların sesleri, yan sırada soruları çok hızlı cevaplayan bir öğrenci vb.) nasıl görmezden gelerek, kendi sorularınıza odaklanabilirsiniz?
Sınav kağıdında kaydırma yapma olasılığını azaltmak için nasıl yollar izleyebilirsiniz?
- Düzenli uyuyun:
Uyku doğrudan akademik performansla ilgilidir. Erken ergenlik dönemi ve gençlerin özellikle düzenli ve sağlam bir uykuya ihtiyacı vardır. Belirli bir uyku rutini olmalıdır. Sınav kaygısı, uykusuz günlerde artacaktır.
Özge DEMİRER
Türkçe Öğretmeni-Anlayarak Hızlı Okuma Eğitmeni